2.5 Tips voor gespreksvoering met een slachtoffer

Als professional spreekt u dagelijks mensen. De simpele vraag ‘Hoe is het met je?’ kan al veel in gang zetten. Het kan het beginpunt zijn voor verhalen over financiële problemen, eenzaamheid, stress of lichamelijke klachten. Iemand kan vertellen slachtoffer te zijn van geweld, een beroving of seksueel misbruik. De manier waarop u het gesprek aanpakt, kan van grote betekenis zijn voor het herstelproces.

8 tips om het gesprek te voeren

1. Begin in het hier en nu

Check waar het slachtoffer op dit moment behoefte aan heeft. Wat ervaart de ander momenteel? Wat heeft nu impact en wat is er nu belangrijk? Vragen naar wat er is gebeurd, kan belemmerend en zelfs averechts werken. Het is mogelijk dat iemand door die vraag het voorval onbedoeld herbeleeft, wat veel emotie kan oproepen. Als de ander behoefte heeft het verhaal te vertellen, dan komt dat vanzelf. U hoeft niet af te kappen als een slachtoffer toch vertelt wat er is gebeurd. Bij doorvragen kunt u dan weer ingaan op het hier en nu.

2. Help het slachtoffer praktisch op weg

U helpt een slachtoffer het meest in het verwerkingsproces door praktische handvatten te bieden. Iemand krijgt nieuw perspectief, bijvoorbeeld als er aangifte is gedaan, de verzekering op de hoogte is gesteld, of een behandeltraject bij een arts gestart is. Er is meestal pas ruimte voor verwerking als praktische en herstelgerichte zaken in werking zijn gezet.

3. Besef dat elke situatie maatwerk vraagt

De impact van een ingrijpende gebeurtenis kan voor iedereen anders zijn. Persoonlijkheid, mentale en fysieke gezondheid, eerdere ervaringen, financiële staat of bepaalde overtuigingen kunnen van invloed zijn op de beleving van het slachtoffer. Nodig de ander uit te vertellen wat er in deze situatie speelt.

4. Ga het gesprek aan zonder oordeel

Neem een open luisterhouding aan. Vermijd relativeren, sussen of goedpraten. De beleving van het slachtoffer staat voorop. Laat de persoon vertellen.

5. Erken en check de emoties

U hoort boosheid, verdriet, angst of een andere emotie doorklinken in het verhaal. Het kan helpen om die emoties te benoemen en te vragen of dat klopt. Hiermee zorgt u dat iemand zich gehoord voelt. Ook krijgt de ander zo meer inzicht in de eigen beleving en de impact van de gebeurtenis.

6. Check of informatie aankomt

Mensen die in een stressvolle situatie zitten, kunnen (tijdelijk) minder ontvankelijk zijn. Prikkels en informatie komen dan niet meer binnen. Als u informatie geeft, doseer deze dan en check of het slachtoffer u begrepen heeft. Herhaal wanneer nodig. Geef de belangrijkste informatie mee op papier.

7. Ga uit van zelfredzaamheid van het slachtoffer

Onze ervaring is dat het herstel beter verloopt als slachtoffers zelf herstelgerichte acties kunnen uitvoeren, die ze op dat moment aankunnen. Dat geeft een gevoel van controle terug. Wat kan iemand zelf, waar is hulp bij nodig? Bespreek waar u bij kunt ondersteunen.

8. Sluit het gesprek goed af

Het is belangrijk het gesprek goed af te sluiten, zodat het slachtoffer zich na afloop ‘lichter’ voelt en niet juist ‘zwaarder’. Vraag hoe het slachtoffer het gesprek heeft ervaren en of er bijvoorbeeld thuis goede opvang is. Zo kunt u nog bijsturen en weet het slachtoffer dat u begaan bent met hoe het verder gaat.

Hoe verloopt het herstel van een slachtoffer?

Iedereen gaat op een andere manier om met de gevolgen van een ingrijpende gebeurtenis. De infographic ‘Het herstelproces van een slachtoffer’ geeft een beeld van wat iemand doormaakt tijdens het herstelproces en hoe u als professional kunt helpen.