2.4 Fase 3. De zitting (Berechtingsfase)

Vindt de officier van justitie dat de rechter moet beslissen over de zaak? Dan wordt de verdachte gedagvaard en krijgt het slachtoffer een uitnodiging voor de zitting. 

Het belangrijkste doel van de strafzitting is om te bepalen wat er precies is gebeurd rond een misdrijf. In de strafzitting beslist de rechter of de verdachte schuldig is en welke straf hij of zij krijgt.

Ondersteuning rondom de zitting

Robin heeft een uitnodiging gekregen voor de strafzitting en heeft hier mogelijk allerlei vragen over. 

Welke informatie kunt u geven om Robin in deze fase van het strafproces te ondersteunen?

Als Robin twijfelt over wel of niet naar de zitting gaan

 Slachtoffers mogen zelf kiezen of ze aanwezig zijn bij de strafzitting. Zij kunnen hierover twijfelen. Bijvoorbeeld omdat ze ertegenop zien om de verdachte onder ogen te komen, maar ook omdat ze bijvoorbeeld geen vervoer hebben naar de rechtbank of de taal niet (voldoende) machtig zijn.

Waar kunt u Robin op wijzen?

• Als Robin schadevergoeding eist van de verdachte, kan het verstandig zijn om wel te gaan. Robin kan dan eventuele vragen beantwoorden. 
• Robin kan iemand meenemen naar de zitting. Dat kan iemand uit de eigen omgeving zijn, of een medewerker van Slachtofferhulp Nederland. Wat Robin het liefste heeft.
• Robin kan ook iemand anders machtigen om naar de strafzitting te gaan om Robin daar te vertegenwoordigen. 
• Als Robin het Nederlands niet goed beheerst, heeft Robin recht op bijstand door een tolk. De kosten komen voor rekening van de overheid.
• Onder bijzondere omstandigheden is het mogelijk dat er tijdens de zitting beschermingsmaatregelen getroffen worden voor Robin. Denk bijvoorbeeld aan een afzonderlijke wachtruimte.

Ondersteuning van Slachtofferhulp Nederland

Slachtofferhulp Nederland kan Robin op twee manieren ondersteunen tijdens de strafzitting:

• Een medewerker van de Algemene Dienstverlening kan Robin emotioneel ondersteunen.
• Een medewerker van de Juridische Dienstverlening kan Robin juridisch bijstaan. Deze medewerker kan tijdens de zitting het verzoek tot schadevergoeding toelichten en ingaan op verweren van de verdediging op de schadevordering.

In deze video kunt u zien hoe een strafzitting van begin tot eind verloopt. Ook wordt uitgelegd hoe de rechtszaal eruitziet, wie er aanwezig zijn en wie waar zit.

Voorbereid naar zitting

Het helpt als slachtoffers voorbereid naar de zitting komen. Ze worden dan niet verrast door wat er gebeurt.

Voor Robin is het bijvoorbeeld goed zich ervan bewust te zijn dat:

• het mogelijk is dat de zitting niet doorgaat
• de verdachte niet verplicht is te verschijnen op de zitting
• de verdachte kan ontkennen
• de verdachte mag zwijgen of liegen
• Robin in de rechtszaal dicht bij de verdachte zit
• Robin tijdens de zitting als getuige kan worden opgeroepen
• de uitspraak pas na 14 dagen komt als het gaat om een zaak voor de meervoudige strafkamer (zwaardere en ingewikkeldere zaken)
• de verdachte en het Openbaar Ministerie nog in hoger beroep kunnen gaan tegen de uitspraak

In die informatievoorziening kunt u als professional een rol spelen, door uit te leggen wat Robin kan verwachten. U kunt bijvoorbeeld ook de video laten zien die u zojuist bekeken heeft.

De rol van het slachtoffer tijdens de zitting is beperkt. Slachtoffers of nabestaanden van een ernstig misdrijf mogen tijdens de strafzitting wel iets zeggen. Dit heet spreekrecht.

Een slachtoffer heeft spreekrecht bij strafzaken over:

• misdrijven waarvoor de dader een gevangenisstraf kan krijgen van 8 jaar of meer
• een aantal andere misdrijven zoals seksuele misdrijven, stalking, bedreiging en een verkeersongeval met ernstig lichamelijk letsel of overlijden tot gevolg.

Kan en wil Robin gebruikmaken van het spreekrecht? Dan kan Slachtofferhulp Nederland  helpen bij de voorbereiding van het spreekrecht en het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring (SSV).

Bijzondere zittingen

Naast een gewone rechtszitting zijn er nog twee soorten zittingen, een pro-formazitting en een regiezitting. Deze zittingen vinden plaats bij een ernstig misdrijf of ingewikkelde zaken. De kans is groot dat Robin dan door anderen al ondersteund wordt bij het strafproces.

Pro-formazitting

Als Robin slachtoffer of nabestaande is van een ernstig misdrijf, kan Robin worden uitgenodigd voor een pro-formazitting. Dit is een andere zitting dan een gewone zitting. Tijdens de pro-formazitting beoordeelt de rechter of de verdachte vast blijft zitten. Dat kan nodig zijn als het politieonderzoek langer duurt en de politie de verdachte niet langer kan vasthouden zonder dat een rechter daarover beslist.  

Robin mag bij de pro-formazitting aanwezig zijn, maar dit hoeft niet.

Hoe kunt u Robin ondersteunen?

• U kunt uitleggen dat de zaak in een pro-formazitting niet inhoudelijk wordt behandeld.  
• U kunt aangeven dat de informatie die de officier van justitie deelt over het politieonderzoek, heftig kan zijn voor Robin. Zo is Robin alvast enigszins voorbereid.
• U kunt Robin vertellen dat de verdachte op de pro-formazitting aanwezig kan zijn. Dat voorkomt dat Robin hierdoor overvallen wordt.

Meer informatie over de pro-formazitting kunt u vinden op de website van Slachtofferhulp Nederland.

Regiezitting

Een andere bijzondere zitting is de regiezitting. In een regiezitting wordt de inhoudelijke behandeling van een strafzaak voorbereid. Het gaat hierbij altijd om ingewikkelde zaken. Daarin heeft het slachtoffer al een eigen advocaat. Die neemt ook met het slachtoffer door waar de regiezitting voor bedoeld is en wat daarin wordt besproken. Als professional zult u hier dus niet snel vragen over krijgen.     

Robin ontvangt een brief van het Openbaar Ministerie over de regiezitting. Robin hoeft niet op de zitting aanwezig te zijn. Na afloop wordt Robin hierover geïnformeerd. Zelf informatie over de zitting opvragen kan bij het Informatiepunt Slachtoffers OM.

De uitspraak

Voor een slachtoffer is de uitspraak van de rechter vaak heel belangrijk. De politierechter doet de uitspraak bij misdrijven waarvoor maximaal 12 maanden gevangenisstraf zal worden geëist voor een meerderjarige. Dit gebeurt dan direct aan het einde van de strafzitting. 

Bij ingewikkeldere en zwaardere strafzaken doet de meervoudige strafkamer uitspraak. De meervoudige strafkamer bestaat uit drie rechters. Zij beslissen na 14 dagen.

Robin kan naar de zitting gaan om te horen wat de politierechter beslist. Als Robin niet gaat, dan stuurt het OM de uitspraak per brief naar het postadres. Robin kan ook voor meer informatie ook terecht bij het Informatiepunt Slachtoffers van het OM.

Hoe informeren politie en OM mij over mijn aangifte? Klik hier.

De rechter of meervoudige kamer kan de verdachte vrijspreken, ontslaan van rechtsvervolging of een straf of maatregel opleggen. Als de verdachte wordt veroordeeld, beslist de rechter of de verdachte een schadevergoeding moet betalen of niet. Moet de verdachte betalen, dan bepaalt de rechter ook hoeveel.

Welke informatie kunt u geven?

In de berechtingsfase, de fase waarin de zitting plaatsvindt en de rechter uitspraak doet, komt er veel op een slachtoffer af. Robin twijfelt misschien over het wel of niet bijwonen van de zitting. Ook vraagt Robin zich misschien af hoe zo’n zitting verloopt. 

Wat kunt u Robin vertellen? Welk van de onderstaande informatie is waar en welke niet?